Abstract | Jedan od najčešće dijagnosticiranih karcinoma kod muškaraca u svijetu je karcinom prostate. Prema zadnjim podacima u Republici Hrvatskoj zauzima prvo mjesto po incidenciji karcinoma. Većinom pogađa stariju mušku populaciju, premda nije rijetkost da se javi i kod mlađih osoba, ali je tada oblik bolesti znatno agresivniji. Osim dobi nastanak tumora se povezuje i sa genetičkim čimbenicima, pozitivnom obiteljskom anamnezom, etničkom pripadnošću i konzumacijom određenih namirnica. Kod kastriranih muškaraca i onih sa manjkom 5-alfa reduktaze bolest se ne pojavljuje, što govori o važnoj ulozi androgena u patogenezi karcinoma. Zahvaljujući jednostavnoj metodi probira kao što je PSA i digitorektalnom pregledu tumor se može otkriti u ranom stadiju. Definitivna dijagnoza potvrđuje se biopsijom prostate pod kontrolom transrektalnog ultrazvuka. Liječenje uključuje aktivno praćenje, kirurški tretman, radioterapiju, hormonalno liječenje i kemoterapiju. Oblik liječenja ovisi o dobi pacijenta, Gleasonovom zbroju, priležećim komorbiditetima te kojoj rizičnoj skupini s obzirom na PSA vrijednosti i TNM stadiju pripada. Pacijenti koji su stariji od 70 godina uglavnom se aktivno prate. Niskorizičnim i srednjerizičnim pacijentima se preporučuje radikalna prostatektomija, a kod uznapredovalog karcinoma prostate preporučuje zračenje ili hormonalna terapija. S obzirom da je većina karcinoma prostate hormonski osjetljiva može se raditi kemijska ili kirurška kastracija. Kirurškom kastracijom uklanjaju se izvori androgena. Kemijska kastracija uključuje primjenu LHRH agonista ili antagonista, antiandrogena, te inhibitora androgenih puteva. U bolesnika kod kojih karcinom ne reagira na hormonsku terapiju primjenjuje se kemoterapija. |
Abstract (english) | One of the most commonly diagnosed male cancers around the world is the prostate cancer. The latest data shows that it has undisputedly taken the first place as the most persistent cancer in Croatia. Males predominantly get it at the later age, but it can be diagnosed with the younger male population. If the latter is the case, it becomes severely more threatening. Other than age, manifestation can be affected by genetic predisposition, positive family history, ethnicity and consumption of certain food. In castrated men and those with 5-alpha reductase deficiencies, the disease does not appear, which speaks as to how important androgens in the pathogenesis of cancer are. Thanks to a simple screening method such as PSA and digitorectal examination, the tumor can be detected at an early stage. The definitive diagnosis is confirmed by a prostate biopsy under the control of transrectal ultrasound. Treatment includes watchful waiting, surgical treatment, radiotherapy, hormonal treatment, and chemotherapy. Which type of therapy the patient will undergo depends on their age, Gleason score, adjacent comorbidities and which risk group according to the PSA values and the TNM stage they belong to. Patients older than 70 years are being actively kept an eye on. Radical prostatectomy is recommended for low-risk and medium-risk patients. At an advanced stage of prostate cancer, radiation or hormone therapy is recommended. As most prostate cancers are hormone sensitive, chemical or surgical castration can be performed as an option. Surgical castration removes androgen sources. Chemical castration involves the administration of LHRH agonists or antagonists, antiandrogens, and androgen pathway inhibitors. If the cancer does not respond to hormone therapy, chemotherapy becomes a necessity. |